﴿لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ﴾

انسانِ رهبر، اگر در یک سوی طیف، اسیرِ خوف شود، دائم از دست دادن‌ها می‌ترسد، از آینده وحشت دارد،
جرأتِ اقدام ندارد و به تعبیر امروز، «فلج تصمیم» می‌گیرد. در سوی دیگر، اگر اسیرِ طَمَع و آز شود،
هرگز سیر نمی‌شود و همه‌چیز را قربانیِ «بیشتر داشتن» می‌کند.

نقطه‌ی تعادل، همان رِضا است؛ نه رضایِ منفی و سکون، بلکه
«قناعتِ همراه با حرکت و شُکر». چنین رهبری می‌گوید:
«آنچه خدا داده، کافی است که با آن وظیفه‌ام را انجام دهم؛ اگر بیشتر داد، امانت است؛ اگر کمتر داد، امتحان است.»

﴿وَكَانَ الْإِنسَانُ عَجُولًا﴾

یک افراط، عَجَلَه است؛ تصمیم‌های شتاب‌زده، بدون مشورت، بدون بررسی عواقب.
تفریطِ مقابل آن، کسَل و تنبلی است؛ امروز و فردا کردن، عقب انداختن، و واگذار کردن همه چیز به «قسمت».

قرآن، اهل ایمان را به عَزم و استقامت فرا می‌خواند:
«فَإِذا عَزَمتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى الله».
یعنی بعد از اندیشه و مشورت، تصمیم بگیر و سپس محکم بایست و به خدا توکل کن.

رهبرِ دارای عَزم، نه عجول است و نه مُعطّل؛
او «شتابِ سنجیده» دارد؛ به موقع تصمیم می‌گیرد و به موقع توقف می‌کند.

﴿وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا﴾

قرآن، هم بُخل را نکوهش می‌کند و هم إسراف را. نقطه‌ی میانه را
«قَوام» می‌نامد؛ یعنی برپادارنده و ترازکننده. در اخلاق اسلامی، این میانه در واژه‌ی
کَرَم جلوه می‌کند؛ سخاوتی که عاقلانه است، نه احساسی.

رهبرِ کریم، منابع مالی، زمان، توجه، و محبت خود را «هدفمند» خرج می‌کند؛
نه به بهانه‌ی صرفه‌جویی از رشدِ دیگران می‌زند، و نه به بهانه‌ی محبت، نظم و حدود را رها می‌کند.

﴿أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ﴾

قُنوط یعنی ناامیدیِ عمیق؛ حالتی که انسان، خود و دیگران را رها شده و بی‌آینده می‌بیند.
در طرف دیگر، مَرَح است؛ شادیِ بی‌حساب، سرخوشیِ سبک‌سرانه، و غفلت از عاقبت.

قلبی که در مدار طمأنینة قرار می‌گیرد، نه واقعیت‌های سخت را انکار می‌کند
و نه زیر بار آنها خرد می‌شود؛ بلکه با یاد خدا، در سختی‌ها آرام می‌شود و در موفقیت‌ها مغرور نمی‌گردد.

چنین قلبی، برای اطرافیان خود «امنیت روانی» می‌آفریند؛ چون ثبات، آرامش و امیدش «قابل اعتماد» است.

﴿يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَن يَشَاءُ وَمَن يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا﴾

برخی مدیران، همه‌چیز را در مشتِ خود می‌خواهند؛ اجازه‌ی اشتباه، ابتکار، یا نقد نمی‌دهند.
این همان تَسَلُّط است. در نقطه‌ی مقابل، هرکس هرطور خواست عمل می‌کند و سازمان دچار
فَوضى و بی‌نظمی می‌شود.

میانه‌ی الهی، حِکمة است؛ یعنی دانستن اینکه کجا باید قاطع بود و کجا باید میدان داد.
«هدایتِ حکیمانه» یعنی حدود، شفاف‌اند؛ اما درون این حدود، انگیزه و خلاقیت تشویق می‌شود.

﴿وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا﴾

کار می‌تواند به بت تبدیل شود؛ جایی که خانواده، عبادت، استراحت، و حتی صداقت قربانی «پروژه» می‌شوند.
این همان إرهاق و فرسودگی است. در سوی دیگر، بی‌تفاوتی و «حقوق بگیرِ بی‌دل» است که
فقط وقت پر می‌کند و دلسوزی ندارد.

قرآن، ما را به اِعتِدال فرا می‌خواند؛ یعنی هم دنیا و کارش را جدی بگیر،
هم آخرت و قلب و خانواده‌ات را. رهبرِ معتدل، برای خود و تیمش، ریتمی تنظیم می‌کند که در آن هم
«تلاشِ جدی» هست و هم «فرصتِ تنفس».

﴿وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ * أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ﴾

خداوند در آفرینش، میزان قرار داده است؛ یعنی توازن، تناسب و اندازه.
سازمانی که در آن فقط «فرم» و «مقررات» حرف اول و آخر را می‌زنند، به جُمود و بوروکراسی دچار می‌شود.
در مقابل، سازمانی که هر روز استراتژی جدید می‌دهد و هر لحظه تصمیم عوض می‌کند، در دام تَهَوُّر و شتاب‌زدگی می‌افتد.

رهبرِ مؤمن، به دنبال میزان است؛ نه حذفِ قاعده، بلکه تنظیمِ قاعده؛
نه حذفِ نوآوری، بلکه هدایتِ نوآوری در چارچوب عدالت و حکمت.

﴿وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَيْنَهُمْ﴾

یک افراط، تبدیل اختلاف نظر به نِزاع و جدالِ شخصی است؛ جایی که «حق» فدای «لجبازی» و «منیت» می‌شود.
تفریط، مُجاملة است؛ تعارفات ظاهری، سکوتِ ترس‌آلود، و «بله، چشم»‌هایی که از دل نمی‌آید.

قرآن، راهِ میانه را در شُورى قرار داده است؛
یعنی گفت‌وگوی صادقانه، شنیدنِ واقعیِ دیگری، و تصمیم‌گیری جمعی در فضای احترام و یاد خدا.

رهبرِ اهلِ شُورى، نه از نقد می‌ترسد و نه نقد را سرکوب می‌کند؛
او اختلاف‌نظر را به سرمایه‌ی رشد تبدیل می‌کند، نه به ابزارِ تفرقه.